Orðið ansi langt síðan eitthvað hefur verið sett hér inn en rétt að bæta úr því...
Aðalmálið þessa dagana er auðvitað hið frábæra afrek íslenska landsliðsins í knattspyrnu en eins og væntanlega hvert einasta íslenska mannsbarn veit, þá hefur liðið náð að tryggja sér sæti í lokakeppni Evrópumóts landsliða í Frakklandi næsta sumar. Reyndar eru enn tveir leikir eftir í riðlinum, heimaleikur gegn Lettum og útileikur við Tyrki í kringum næstu helgi og eina takmarkið sem eftir er snýst um að ná efsta sætinu í riðlinum. Svo öruggt hefur liðið verið í þessum erfiða riðli að sætið á lokakeppnina var nánast orðið gulltryggt þegar enn voru þrír leikir eftir. Árangurinn er því augljóslega engin heppni og frammistaða liðsins er fullkomlega verðskulduð eins og staðan í riðlinum sýnir. Ísland var aðeins þriðja liðið (fyrir utan gestgjafa Frakka) til að tryggja sér sæti á EM en England og Tékkland höfðu áður tryggt sér sín sæti - Tékkar reyndar eingöngu vegna þess að þeirra leikur í riðlinum, á móti Lettum, var spilaður tveimur tímum fyrr.
Þegar undirritaður var að byrja að fylgjast með fótbolta sem barn, á árunum í kringum 1979 - 80, var jafnan vitnað í hinn stórkostlega árangur íslenska landsliðsins þegar Austur Þjóðverjar voru lagðir að velli í Laugardalnum árið 1975. Þetta var í undankeppni EM og litla Ísland hafði fram að því ekki verið að gera neinar rósir í landsleikjum sínum.
Fram til þess tíma, og reyndar nokkuð fram á níunda áratug síðustu aldar, var Ísland ávallt sett í flokk með smæstu landsliðum álfunnar og stóru þjóðunum þótti það jafnvel oft á tíðum utan sinnar virðingar að þurfa að senda lið sín til keppni á móti þessum smáliðum. Ekki var óalgengt að lokaúrslit úr þessum leikjum væru á bilinu 6 til 8-0 og jafnvel enn hærri tölur sáust. 12-13 mörk komu alveg í allra verstu tilfellunum hjá sumum af þessum minnstu landsliðum. Malta, Luxemborg, Kýpur, Ísrael, Albanía og svo seinna Liechtenstein voru ætíð á sömu slóðum og Ísland en landslið Færeyinga, San Marínó og Andorra komu nokkru síðar inn í þann hóp.
Snemma á níunda áratugnum fóru síðan að týnast inn ein og ein skemmtileg úrslit, hjá landsliðinu, enda voru íslenskir knattspyrnumenn smám saman að fá tækifæri til að gerast atvinnumenn í sinni grein. Með aukinni reynslu leikmanna sem spiluðu hjá liðum í Vestur Þýskalandi, Belgíu, Hollandi og Frakklandi batnaði árangur landsliðsins til muna þó enn væri langt í land.
2-2 jafntefli gegn Wales á útivelli árið 1981 þóttu frábær úrslit og alveg sambærileg við sigurinn góða á Austur Þjóðverjum. Síðan kom sigur gegn Wales mönnunum hér heima þremur árum seinna. Ágætir leikir gegn Spánverjum, Frökkum og Sovétmönnum á næstu árum báru vitni um framför en enn komu slæmir skellir inn á milli. Stærri þjóðirnar fóru þó að taka Ísland alvarlegar en áður og margar þeirra fóru jafnvel að lenda í vandræðum ef Ísland átti góðan dag. Góður sigur á heimavelli gegn Spánverjum vannst árið 1991, jafntefli við nýbakaða heimsmeistara Frakka árið 1998 og sigur á Ítölum í vináttuleik að viðstöddum rúmlega 20.000 manns á Laugardalsvellinum árið 2004.
Heilt yfir hefur Ísland því siglt nokkuð lygnan sjó hvað árangur varðar síðastliðin 25-30 ár. Fín úrslit inn á milli en einnig slæmir skellir. Liðið hefur rokkað upp og niður heimslista FIFA, staðið sig vel á köflum og verið á meðal 40 bestu þegar best hefur gengið en einnig um 100 sætum neðar. Botninum var líklega náð með 0-3 tapi fyrir Lichtenstein í október árið 2007.
Í það minnsta hafa fáir látið sig dreyma um að þessi fámenna þjóð ætti nokkurn tímann eftir að komast á stórmót. Þegar ég sjálfur var að byrja að fylgjast með landsliðinu var það ekki einu sinni í umræðunni að Ísland gæti komist á lokamót HM eða EM. Ég man þegar ég sá Ísland vinna Wales 1-0 í september 1984 í fyrsta leik sínum í riðlinum og hugsaði með mér að liðið væri með fullt hús stiga. En aldrei náðu draumarnir lengra en að ná einu og einu stigi gegn betri liðunum. Annað var hreinlega ekki einu sinni rætt. Upp úr 1990 fór maður fyrst að velta fyrir sér þessum möguleika af einhverri alvöru en aldrei náðu þær pælingarnar lengra en að markmiðið næðist hugsanlega á næstu 30-40 árum. Síðan gleymdust þær pælingar í einhver ár eða áratugi. Fyrir HM 2014 rifjuðust þessar hugmyndir upp, þegar Ísland komst í umspilið gegn Króatíu og var millimetrum frá drauminum en núna er loksins virkilega komið að því.
Aðalmálið þessa dagana er auðvitað hið frábæra afrek íslenska landsliðsins í knattspyrnu en eins og væntanlega hvert einasta íslenska mannsbarn veit, þá hefur liðið náð að tryggja sér sæti í lokakeppni Evrópumóts landsliða í Frakklandi næsta sumar. Reyndar eru enn tveir leikir eftir í riðlinum, heimaleikur gegn Lettum og útileikur við Tyrki í kringum næstu helgi og eina takmarkið sem eftir er snýst um að ná efsta sætinu í riðlinum. Svo öruggt hefur liðið verið í þessum erfiða riðli að sætið á lokakeppnina var nánast orðið gulltryggt þegar enn voru þrír leikir eftir. Árangurinn er því augljóslega engin heppni og frammistaða liðsins er fullkomlega verðskulduð eins og staðan í riðlinum sýnir. Ísland var aðeins þriðja liðið (fyrir utan gestgjafa Frakka) til að tryggja sér sæti á EM en England og Tékkland höfðu áður tryggt sér sín sæti - Tékkar reyndar eingöngu vegna þess að þeirra leikur í riðlinum, á móti Lettum, var spilaður tveimur tímum fyrr.
Þegar undirritaður var að byrja að fylgjast með fótbolta sem barn, á árunum í kringum 1979 - 80, var jafnan vitnað í hinn stórkostlega árangur íslenska landsliðsins þegar Austur Þjóðverjar voru lagðir að velli í Laugardalnum árið 1975. Þetta var í undankeppni EM og litla Ísland hafði fram að því ekki verið að gera neinar rósir í landsleikjum sínum.
Snemma á níunda áratugnum fóru síðan að týnast inn ein og ein skemmtileg úrslit, hjá landsliðinu, enda voru íslenskir knattspyrnumenn smám saman að fá tækifæri til að gerast atvinnumenn í sinni grein. Með aukinni reynslu leikmanna sem spiluðu hjá liðum í Vestur Þýskalandi, Belgíu, Hollandi og Frakklandi batnaði árangur landsliðsins til muna þó enn væri langt í land.
2-2 jafntefli gegn Wales á útivelli árið 1981 þóttu frábær úrslit og alveg sambærileg við sigurinn góða á Austur Þjóðverjum. Síðan kom sigur gegn Wales mönnunum hér heima þremur árum seinna. Ágætir leikir gegn Spánverjum, Frökkum og Sovétmönnum á næstu árum báru vitni um framför en enn komu slæmir skellir inn á milli. Stærri þjóðirnar fóru þó að taka Ísland alvarlegar en áður og margar þeirra fóru jafnvel að lenda í vandræðum ef Ísland átti góðan dag. Góður sigur á heimavelli gegn Spánverjum vannst árið 1991, jafntefli við nýbakaða heimsmeistara Frakka árið 1998 og sigur á Ítölum í vináttuleik að viðstöddum rúmlega 20.000 manns á Laugardalsvellinum árið 2004.
Heilt yfir hefur Ísland því siglt nokkuð lygnan sjó hvað árangur varðar síðastliðin 25-30 ár. Fín úrslit inn á milli en einnig slæmir skellir. Liðið hefur rokkað upp og niður heimslista FIFA, staðið sig vel á köflum og verið á meðal 40 bestu þegar best hefur gengið en einnig um 100 sætum neðar. Botninum var líklega náð með 0-3 tapi fyrir Lichtenstein í október árið 2007.
Í það minnsta hafa fáir látið sig dreyma um að þessi fámenna þjóð ætti nokkurn tímann eftir að komast á stórmót. Þegar ég sjálfur var að byrja að fylgjast með landsliðinu var það ekki einu sinni í umræðunni að Ísland gæti komist á lokamót HM eða EM. Ég man þegar ég sá Ísland vinna Wales 1-0 í september 1984 í fyrsta leik sínum í riðlinum og hugsaði með mér að liðið væri með fullt hús stiga. En aldrei náðu draumarnir lengra en að ná einu og einu stigi gegn betri liðunum. Annað var hreinlega ekki einu sinni rætt. Upp úr 1990 fór maður fyrst að velta fyrir sér þessum möguleika af einhverri alvöru en aldrei náðu þær pælingarnar lengra en að markmiðið næðist hugsanlega á næstu 30-40 árum. Síðan gleymdust þær pælingar í einhver ár eða áratugi. Fyrir HM 2014 rifjuðust þessar hugmyndir upp, þegar Ísland komst í umspilið gegn Króatíu og var millimetrum frá drauminum en núna er loksins virkilega komið að því.
Árangur landsliðsins á síðustu tveimur til þremur árum er búinn að kollvarpa öllum þeim viðmiðum sem hinn almenni, skynsami íslenski knattspyrnuáhugamaður hafði haft rétt á fram til þessa. Reyndar má ekki taka allt áhugafólk um íslenska knattspyrnu sér til fyrirmyndar, því að á undanförnum tveimur til þremur áratugum hafa skapast aðstæður (með einstaka góðum úrslitum landsliðsins) þar sem væntingarnar og kröfur eru keyrðar upp úr öllu hófi og hinn dæmigerður Íslendingur hefur átt auðveldara að sjá hlutina með augum milljónaborgarans. Við þekkjum einmitt öll kröfurnar til handboltalandsliðsins okkar og Eurovision keppnarinnar. Við erum best í heimi og blablabla... Þá hefur breytt fjölmiðlaumhverfi átt nokkra sök á þessum himinháa væntingastuðli meirihluta þjóðarinnar og einstaka íþróttafjölmiðlamenn eru duglegir að deila út brengluðum skilaboðum með því valdi sem þeir hafa yfir að ráða. Fólk hefur jafnvel verið hundfúlt að vinna ekki stórar eða meðalstórar knattspyrnuþjóðir eins og Þýskaland, Svíþjóð, Portúgal, Danmörk, Skotland, Rússland eða Króatíu. Allt eru þetta þjóðir sem hafa verið langt fyrir ofan Ísland í gegnum tíðina á styrkleikalistanum og væntingar og kröfur því langt umfram skynsamlegra marka.
Núna loksins eigum við fótboltalandslið sem getur þetta og hægt er að vera með væntingar til. En eitt er að vera með væntingar og annað er að gera kröfur. Það er staðreynd að Ísland er komið á EM og þrátt fyrir að vera komin á lokamót í fyrsta skipti höfum við engan rétt á að gera kröfur. Til þess erum við bæði of reynslulítil og of lítil til að geta verið með einhvern hroka. Þegar við verðum búin að tryggja okkur sæti á hverju HM og EM í tíu skipti í röð, getum við farið að gera smá kröfur. Byrjum á því að þakka fyrir að vera á EM og njótum þess. Hver einasti áhugamaður um íslenska knattspyrnu getur ákveðið sjálfur hvaða væntingar hann hefur um árangur liðsins en umfram allt gleðjumst yfir árangrinum og njótum hans uns yfir lýkur.
ÁFRAM ÍSLAND!
Núna loksins eigum við fótboltalandslið sem getur þetta og hægt er að vera með væntingar til. En eitt er að vera með væntingar og annað er að gera kröfur. Það er staðreynd að Ísland er komið á EM og þrátt fyrir að vera komin á lokamót í fyrsta skipti höfum við engan rétt á að gera kröfur. Til þess erum við bæði of reynslulítil og of lítil til að geta verið með einhvern hroka. Þegar við verðum búin að tryggja okkur sæti á hverju HM og EM í tíu skipti í röð, getum við farið að gera smá kröfur. Byrjum á því að þakka fyrir að vera á EM og njótum þess. Hver einasti áhugamaður um íslenska knattspyrnu getur ákveðið sjálfur hvaða væntingar hann hefur um árangur liðsins en umfram allt gleðjumst yfir árangrinum og njótum hans uns yfir lýkur.
ÁFRAM ÍSLAND!
